Waar Lean in de jaren 80 in Nederland alleen nog stond voor Just-in-Time werken en leveren, kennen we Lean nu als een geavanceerd instrument dat staat voor een bedrijfsbrede proces optimalisatie. Afhankelijk van je eigen achtergrond worden technieken als Scrum, Six-Sigma, TWI en QRM nu vaak gezien als mogelijke Lean gereedschappen die afhankelijk van de situatie kunnen worden ingezet. Maar natuurlijk zijn we daarmee nog lang niet klaar.
Onze voorzitter Jan Riezebos over deze uitdaging:
“De Nederlandse industrie is gewend om te gaan met veranderingen. Klanten komen en gaan, industriële trends komen en gaan, medewerkers komen en gaan,
business modellen komen en gaan, zelfs bedrijven komen en gaan, dus veranderingen doen ons niet verstarren, maar openen mogelijkheden naar de toekomst. Hoe ligt dat eigenlijk voor het bedrijfsconcept dat we hanteren, bijvoorbeeld lean? Verandert dat mee, of wordt het tijd om op zoek te gaan naar een vervangend concept?
Om de vraag te beantwoorden moeten we achterhalen wat de basis is van lean.
Sommigen beschouwen lean als theorie die bepaalt wat de beste manier is om organisaties in te richten. Daarvoor zijn er werkzame principes geformuleerd die opgevolgd moeten worden en tools die gebruikt moeten worden. Theorieën kunnen echter worden weerlegd en opgevolgd door betere meer-omvattende theorieën. Zo is Einstein’s algemene relativiteitstheorie de opvolger van Newton’s theorie van zwaartekracht. Kunnen we lean binnenkort ook vervangen door een betere, meer-omvattender theorie die ons kan helpen om organisaties nog beter in te richten voor de veranderingen die op ons afkomen?
Anderen beschouwen lean als een systeembrede aanpak om veranderingen te realiseren, namelijk door medewerkers problemen te laten identificeren en samen aan de hand van wetenschappelijke methoden met gebruik van data en experimenten oplossingen te bedenken en implementeren. Lean wordt daarmee een werkwijze, een aanpak waarbij niet de uitkomst (oplossing) centraal staat, maar het proces/de route waarlangs veranderingen tot stand komen. Zijn er tekortkomingen van dit proces waardoor het minder geschikt is om organisaties voor te bereiden op de toekomst?
Tenslotte zijn er mensen die lean beschouwen als een concept dat een verbeterprogramma kan dragen. Lean wordt dan gezien als een medicijn dat je voorschrijft om iemand van het roken af te helpen. Alle verandering is moeilijk en bij sommigen werkt het, bij anderen niet. Als na verloop van tijd blijkt dat het bij jou niet heeft gewerkt probeer je een ander concept. Want het ligt altijd aan de oplossing, nooit aan jou zelf.
In al deze zienswijzen van lean zien we dat lean wordt ingezet om veranderingen tot stand te brengen in organisaties. Maar is lean geschikt en toereikend om ons te helpen bij de veranderingen die we aan zien komen of moeten we uitzien naar wat beters? Mijn stelling is dat dit sterk wordt bepaald door hoe we lean zien en als gevolg daarvan inzetten, meer nog dan door de veranderingen die we op ons af zien komen.”
Jan Riezebos, Hoogleraar Operations, Faculteit Economie en Bedrijfskunde, Rijksuniversiteit Groningen
Verder lezen: Åhlström, P., Danese, P., Hines, P., Netland, T. H., Powell, D., Shah, R., Thürer, M., & van Dun, D. H. (2021). Is lean a theory? Viewpoints and outlook. International Journal of Operations and Production Management, 41(12), 1852–1878. https://doi.org/10.1108/IJOPM-06-2021-0408